Archieven Het Utrechts Archief Het Utrechts Archief

Uw zoekacties: Huis Hardenbroek

1010 Huis Hardenbroek

Uitleg bij archieftoegang

Een archieftoegang geeft uitgebreide informatie over een bepaald archief.

Een archieftoegang bestaat over het algemeen uit de navolgende onderdelen:

• Kenmerken van het archief
• Inleiding op het archief
• Inventaris of plaatsingslijst
• Eventueel bijlagen

De kenmerken van het archief zijn o.m. de omvang, vindplaats, beschikbaarheid, openbaarheid en andere.

De inleiding op het archief bevat interessante informatie over de geschiedenis van het archief, achtergronden van de archiefvormer en kan ook aanwijzingen voor het gebruik bevatten.

De inventaris of plaatsingslijst is een hiërarchisch opgebouwd overzicht van beschreven archiefstukken. De beschrijvingen zijn formeel en globaal. Het lezen en begrijpen van een inventaris behoeft enige oefening en ervaring.

Bij het zoeken in de inventaris wordt de hiërarchie gevolgd. De rubrieken in de inventaris maken deel uit van de beschrijving op een lager niveau. Komt de zoekterm in een hoger niveau voor, dan voldoen onderliggende niveaus ook aan de zoekvraag.

beacon
 
 
Inleiding
Huis Hardenbroek en omgeving
Kasteel en grondbezit
Eigenaren en bewoners
Archiefvorming
Wie de vorming van het archief van huis Hardenbroek onder de loep neemt, stuit op een bijzonder ingewikkeld complex aan archiefbestanden, dat deels door huwelijk en vererving, deels door aankoop van huizen en heerlijkheden is bijeengebracht. De samenvoeging van al deze bestanden voltrok zich met name in de achttiende eeuw, waarna het aldus gevormde huisarchief in de negentiende en twintigste eeuw door latere generaties van de familie Hardenbroek verder werd aangevuld. De relatie van het talrijke archiefmateriaal van aanverwante en gerelateerde families tot het hoofdbestanddeel van dit archief, dat van de familie Hardenbroek, wordt in de kopnoten van de opeenvolgende hoofdrubrieken in hoofdstuk 2 van de inventaris nader toegelicht. Hier zal een poging worden ondernomen de structuur van het archief op hoofdlijnen te duiden. Een schematische weergave daarvan is opgenomen in bijlage 3.
Familie Hardenbroek, oudste gedeelte
Johan Louis van Hardenbroek
Familie Van Renesse van Lockhorst
Families De Casembroot, Van Ledenberg en Van Lockhorst
Gijsbert Jan van Hardenbroek (1719-1788)
Johan Adolf van Hardenbroek
De drie zonen van Johan Adolf van Hardenbroek
1010 Huis Hardenbroek
Inleiding
Archiefvorming
De drie zonen van Johan Adolf van Hardenbroek
Drie jaar na zijn broer Gijsbert Jan kwam in 1791 echter ook Johan Adolf te overlijden. Delen van diens omvangrijke nalatenschap werden daarna beheerd door Susanne Civilla (Civelle) d’Aumale (1768-1822), zijn tweede vrouw, die pas in 1822 overleed. Nog datzelfde jaar werd de bibliotheek van Johan Adolf in Utrecht ter veiling gebracht. *  Zijn titels gingen na 1791 echter over op zijn beide oudste zoons, van wie Gijsbert Carel Duco van Hardenbroek (1769-1851) in 1791 werd beleend met de heerlijkheid ’s-Heeraartsberg, Bergambacht en Ammerstol, de Kleine Lindt en Bergestein, en Ernst Louis van Hardenbroek (1774-1843) met de Lockhorst. Gijsbert Carel Duco werd in 1793 lid van de Ridderschap en had vanaf dat jaar tevens zitting in de Staten van Utrecht. Gedurende de Franse tijd moest hij afstand doen van al zijn titels maar hij hield wel de beschikking over al zijn bezittingen. Na het aantreden van koning Willem I werden hij en Ernst Louis hersteld in hun adellijke titels en vanaf 1814 maakten zij weer deel uit van de Utrechtse Ridderschap en het bestuur van de Provinciale Staten in Utrecht.
In 1807 kocht Ernst Louis de aan Lockhorst grenzende buitenplaats de Heiligenberg aan van zijn broer. Hij liet het oude huis afbreken en een nieuw landhuis bouwen, het middelste gedeelte van het tegenwoordige landhuis. Voor het ontwerp heeft hij waarschijnlijk architect J.D. Zocher jr. in de arm genomen. Tegelijkertijd werd een nieuwe tuin in Engelse landschapsstijl aangelegd.
Het huwelijk van Ernst Louis met Anna Maria Munter (1774-1858) bleef kinderloos. Zij liet haar bezit na aan haar neef, de derde zoon van Gijsbert Carel Duco, Ernest Louis van Hardenbroek (1829-1877), die zich voortaan ‘heer van Lockhorst’ mocht noemen. Vanaf 1859 had hij zitting in de Provinciale Staten van Utrecht en vier jaar later werd hij ook burgemeester van Leusden en Stoutenburg. Van 1866 tot 1874 was hij bovendien lid van de Tweede Kamer. Samen met zijn vrouw Sophia Adriana Johanna Huydecoper (1832-1904) woonden hij op de Heiligenberg, waar twee vleugels aanbouwen naar een ontwerp van 'Architect des Konings' L.H. Eberson. Na het overlijden van zijn vrouw in 1904 ging de Heiligenberg over op haar zwager Reynoud Adolph van Hardenbroek van Lockhorst (1874-1946) en haar zoon Ernest Louis van Hardenbroek van Lockhorst (1864-1912), die de buitenplaats verkochten. Hetzelfde gebeurde één generatie later, in 1927, met de Lockhorst. Anders dan bij de Lockhorst bleef een deel van de administratie over de Heiligenberg bij het archief van huis Hardenbroek bewaard. * 
Johan Adolf had ook nog een derde zoon, Govert Johan Adolph (1780-1830). Deze was vanaf 1816 lid van de Provinciale Staten van Gelderland werd een jaar ook lid van Gedeputeerde Staten. Daarnaast was hij kamerheer van koning Willem I. Hij was getrouwd met Justine van Spaen (1780-1853). Na overlijden van haar broer Alexander Jacob baron van Spaen en heer van Biljoen in 1848 vererfde het huis Biljoen bij Rheden op hun enige zoon Govert Johan Adolph Johan Frederik Willem Carel van Hardenbroek. Van hem zijn interessante stukken bewaard van zijn deelname aan de Tiendaagse Veldtocht in 1833. Later werd hij kamerheer van Anna Paulowna, de weduwe van koning Willem II, aan wie hij Biljoen tijdelijk verhuurde, en van koning Willem III.
Hij woonde overwegend in Parijs en gebruikte Biljoen zelf als buitenverblijf. Hij bleef ongehuwd maar kreeg in Parijs een dochter bij Victorine Louise Albrie, Pauline Albertine van Hardenbroek (1837-1889), die in 1885 de tweede vrouw werd van Gijsbert Carel Duco d’Aumale van Hardenbroek (1832-1891). Na het overlijden van haar vader in 1871 verkocht Pauline Albertine huis Biljoen. Archiefstukken van haar vader en grootvader belandden echter bij Gijsbert Carel Duco op huis Hardenbroek. * 
De nazaten van Gijsbert Carel Duco d´Aumale van Hardenbroek
Beheer en ordening van het archief
Verwerving en inventarisatie
Verantwoording van de bewerking
Afkortingen
Bijlagen
1. Lijst van eigenaren van huis en heerlijkheid Hardenbroek
2. Genealogische schema's
Erfgoedstuk
3. Schematisch overzicht van de vorming van het huisarchief Hardenbroek
N.B. Het huisarchief van Hardenbroek bestaat uit een veelheid aan archiefbestanden die in de loop van de tijd door verschillende actoren zijn gevormd. Door huwelijk en vererving ontstond in de loop der tijden niet alleen een archief van de familie en het huis Hardenbroek, maar werd dit geheel ook verrijkt met archieven van aanverwante families en van huizen en heerlijkheden die door aankoop of vererving in handen kwamen van leden van de familie Van Hardenbroek. Tegelijkertijd zijn van tijd tot tijd ook weer bezittingen, al dan niet met bijbehorend archiefmateriaal, van de hand gedaan. De optelsom van dit geheel is hieronder in opeenvolgende clusters weergegeven. In dit overzicht worden alleen de belangrijkste aanverwante families genoemd. Hierin staan ook alle actoren vermeld waarvan heden ten dage geen archief niet meer is aangetroffen of waarvan het archief tegenwoordig elders wordt bewaard.
4. Eigentijdse ordening van archivalia van Johan Adolf van Hardenbroek (1721-1791) met betrekking tot zijn militaire loopbaan
N.B. Johan Adolf van Hardenbroek stelde in 1779 een inventaris samen van stukken met betrekking tot zijn militaire loopbaan, inv.nr. 1709. Hij bracht op bijna alle daarin vermelde stukken een inventarisnummer aan. De verzameling is niet compleet overgeleverd. De stukken eruit zijn in de huidige inventaris geplaatst in de relevante subrubrieken. De lijst hieronder biedt een concordantie tussen de stukken in de achttiende-eeuwse inventaris en hun huidige nummering.
5. Concordanties en herkomst
Erfgoedstuk

Kenmerken

Datering:
1353-1995
Toegangstitel:
Inventaris van het archief van huis Hardenbroek 1353-1995 (2013)
Auteur:
door C.A. van Kalveen†, m.m.v. K. van Vliet, O.M.D.F. Vervaart en T.L.H. van de Sande
Datering toegang:
2019
Openbaarheid:
Volledig openbaar
Rechtstitel:
Het archiefblok bevat archiefbescheiden met verschillende rechtstitels
Omvang:
42 m
Rubrieken:
Categorie: