De voorliggende inventaris beschrijft alle bij Het Utrechts Archief aanwezige Hardenbroek-bestanden weer als één geheel en wil daarmee recht doen aan het rijke en gevarieerde karakter van dit omvangrijke huisarchief. Wat in 1896 werd gereduceerd tot een familiearchief is hier weer goeddeels hersteld tot het archief zoals dat eind negentiende eeuw in huis Hardenbroek werd bewaard. Van de door Muller aan andere instellingen overgedragen bestanden, kon hier echter alleen de verzameling Hardenbroek-stukken die bij het Nationaal Archief werd bewaard, weer bij het oorspronkelijke archief worden gevoegd. Dit geheel is verder aangevuld met het archiefmateriaal dat vanaf 1973 langs verschillende wegen in Utrecht is terechtgekomen: archivalia van de takken d’Aumale, Lockhorst, ’s-Heeraartsberg en Bergambacht, alsmede de stukken van de tak Biljoen die uit het Gelders Archief terugkeerden. Ook de stukken die deel moeten hebben uitgemaakt het archief van de heerlijkheid ’s-Heeraartsberg, Bergambacht en Ammerstol, dat na de sloop van het kasteel ’s-Heeraartsberg in 1909 over verschillende archiefinstellingen werd verspreid, zijn toegevoegd aan het in deze inventaris ontsloten archief.

Bij de samenvoeging en herordening van al deze archiefbestanden is er steeds op gelet dat alle nummers zijn te herleiden tot het bestand waar zij voor de herinventarisatie deel van uitmaakten. Hiervoor zij verwezen naar de concordanties die achterin de inventaris zijn bijgevoegd.

Bij de ordening van het archief is in hoofdzaak vastgehouden aan de indeling zoals die bij huis- en familiearchieven gebruikelijk is, waarbij eerst de stukken betreffende genealogie en heraldica, vervolgens die van persoonlijke aard en tenslotte die van zakelijke aard worden beschreven. * 

Bij de stukken van persoonlijke aard is waar nodig een onderverdeling aangebracht. Daarvoor is steeds eenzelfde schema aangehouden, waarbij voor elke persoon c.q. echtpaar eerst de stukken van algemene aard (met name brieven) zijn beschreven, daarna de stukken over persoonlijk leven en familie, vervolgens de stukken die raken aan de functies en waardigheden die de betreffende persoon heeft bekleed, en dan de stukken over financiën en persoonlijke bezittingen. Soms is ook een subrubriek ingericht voor stukken over de intellectuele activiteiten van de betreffende persoon. Tot slot volgt dan een subrubriek met de stukken betreffende het overlijden en de nalatenschap van de persoon of het echtpaar. Daarbij is het nuttig erop te wijzen dat de stukken over de nalatenschap altijd geplaatst zijn onder de subrubriek van de overledene, en niet onder die van de executeur-testamentair of de persoonsrubriek van de erfgenaam.

Bij de stukken van zakelijke aard zijn eerst die van de huizen en heerlijkheden van Hardenbroek en ´s-Heeraartsberg, Bergambacht en Ammerstol beschreven en daarna alle andere bezittingen. Daarbij is een topografische indeling toegepast, met een alfabetische ordening op plaatsnaam per provincie. Omdat het niet doenlijk was bij de stukken van zakelijke aard onderscheid te maken tussen de rechten en bezittingen van de familie Hardenbroek en die behorende aan de aanverwante of anderszins gerelateerde families, zijn alle stukken van zakelijke aard in één afdeling beschreven onder de familie Van Hardenbroek.

Na de zeer omvangrijke hoofdrubrieken met stukken van de familie Van Hardenbroek en van de aanverwante en gerelateerde families volgen nog drie andere hoofdrubrieken. De derde rubriek bevat een verzameling stukken van historische aard, veelal stukken met een documentair karakter. Daarin is een onderverdeling in gebieden en landen gehanteerd, met voor de Nederlanden in twee subrubrieken een scheiding tussen stukken vóór 1795 en erna. Dan volgt een rubriek met stukken betreffende het beheer van het archief: oudere inventarissen, stukken aangaande historisch en genealogisch onderzoek in het huisarchief, en stukken over het vroegere beheer van het archief. In de vijfde en laatste rubriek zijn stukken geplaatst waarvan het verband met dit archief niet duidelijk blijkt.

De stukken zijn zoveel mogelijk in context beschreven. Zo zijn de talrijke afschriften en extracten van resoluties van Ridderschap en de Staten en andere bestuurlijke stukken waar mogelijk geplaatst onder de stukken van persoonlijke aard, en wel onder betreffende functie, uit hoofde waarvan een bepaalde persoon deze moet hebben ontvangen. Werden hiervoor geen aanknopingspunten gevonden, dan zijn ze geplaatst in de verzameling stukken van historische aard. Dat geldt ook voor de vele pamfletten, die in deze inventaris dus niet meer als afzonderlijke verzameling zijn terug te vinden. Bij de beschrijving van de pamfletten is zoveel mogelijk verwezen naar de catalogi van grote collecties met Nederlands pamfletten.

De inventarisator C.A. van Kalveen heeft bij het maken van de beschrijvingen veel aandacht gehad voor relevante details. Dit heeft geresulteerd in een inventaris met een hoog informatief gehalte, waar historisch onderzoekers dankbaar van zullen profiteren. Een schat met aanvullende informatie is blootgelegd in de vele specificaties die Van Kalveen heeft vervaardigd.

Tot slot: C.A. van Kalveen, die na zijn pensioen twaalf jaar lang intensief aan de herinventarisatie van dit archief heeft gewerkt, heeft de publicatie van deze inventaris zelf niet meer kunnen meemaken. In het najaar van 2017 zag hij zich genoodzaakt het werk door ziekte geplaagd, uit handen te geven. Een jaar later, op de eerste kerstdag van 2018, zou hij komen te overlijden.
De voltooiing van dit werk, dat hij zelf als zijn opus magnum betitelde, vergde nog de nodige inspanning. Zo moest de definitieve ordening van het archief nog tot stand worden gebracht en vroeg ook de redactie van de inleiding nog de nodige aandacht. Dankzij de inzet van T.L.H. van de Sande en O.M.D.F. Vervaart, en van W.M. Obbens die de materiële verzorging van dit omvangrijke archief voor haar rekening nam, kon dit werk, een jaar na zijn overlijden, alsnog tot een goed einde worden gebracht.

Utrecht, december 2019
K. van Vliet