Ballingschap

Tijdens zijn ballingschap in Doorn bleef Wilhelm altijd hopen op een terugkeer naar Duitsland. Hij onderhield een uitgebreide correspondentie met hooggeplaatste personen en schreef verschillende boeken en brochures over zijn regeerperiode. Ook ontving hij vele gasten uit binnen- en buitenland in Huis Doorn. Wilhelm was rijk genoeg om op Huis Doorn een complete hofhouding aan te stellen. Het was er goed toeven voor hem: hij had een wagenpark en een secretaris voor de afhandeling van de briefwisselingen. De archieven zijn goed bewaard. Zo weten we zelfs wat de keizer voor zijn verjaardag als cadeaus kreeg uit de behoorlijk lange lijsten met geschenken. 

Wilhelm hield de politieke en militaire ontwikkelingen in de wereld nauwlettend in de gaten. Hij bewaarde duizenden krantenknipsels, boeken en kaarten over de ontwikkelingen om hem heen. Daarnaast vinden we een uitgebreide correspondentie met politici, wetenschappers, koningshuizen en (para)militaire groepen.  In het archief van Wilhelm vinden we vooral stukken uit de periode 1918-1941, maar ook zeer persoonlijke documenten waaraan de keizer gehecht was en die hij uit Duitsland had laten nakomen, zoals zijn schoolschriften. Dat hij een publiek figuur bleef, zelfs in ballingschap, wordt duidelijk. Wilhelm ontving talloze brieven van bewonderaars met een verzoek om een foto van de keizer; fanmail avant la lettre. 

Mens versus keizer

Uit de archiefen blijkt de keizer in zijn ballingschap een veel menselijker figuur te zijn dan tijdens zijn regeringsperiode werd verondersteld. Hij bleef echter een man van innerlijke tegenstellingen, heen en weer geslingerd tussen hoop en wanhoop over zijn eventuele terugkeer naar Duitsland als heerser. Toch moet zelfs hij op den duur wel hebben ingezien dat de kans daartoe steeds kleiner werd. Na de machtsovername door de NSDAP werd al snel duidelijk dat er geen plaats meer was voor de monarchie in Nazi-Duitsland. Op 4 juni 1941 stierf de ex-keizer op 81-jarige leeftijd in Huis Doorn en werd hij begraven in de slottuin. De felicitaties die Wilhelm het jaar ervoor naar Adolf Hitler had gestuurd na diens zege op Frankrijk vielen in slechte aarde bij de Nederlandse regering. Zij confisqueerde zijn voormalig bezit na de oorlog dan ook als ‘vijandelijk vermogen’. In het archief van Kasteel Amerongen, dat we ook bewaren bij Het Utrechts Archief, zijn sporen van Wilhelms verblijf in Nederland te vinden. Een curieus voorbeeld hiervan is de akte waarin kasteelheer Godart van Aldenburg Bentinck door de notaris liet vastleggen aan welk bureau Wilhelm de troonsafstand had getekend én in welk ledikant Wilhelm had geslapen. Een ledikant dat volgens de overlevering ook nog eens aan de Franse ‘Zonnekoning’ Lodewijk de Veertiende had toebehoord.