Foto’s van Utrecht in de Tweede Wereldoorlog

Bij het begin van de Tweede Wereldoorlog werd Rotterdam door bombardementen grotendeels verwoest. De gemeentearchivaris van Utrecht, mr. J.W.C. van Campen, was bang dat Utrecht eenzelfde lot zou treffen. In 1942 geeft hij opdracht aan fotograaf Nico Jesse om voor de zekerheid de stad te fotograferen. Opdracht: het vastleggen van 'het stadsleven zoals zich dat aan het oog van tijdgenoten in de bezettingsjaren vertoonde'. In de winter- en zomermaanden van 1942 maakte Jesse een bijzondere fotoreportage. We beschikken hierdoor nu over 485 foto' uit deze periode, waaronder 136 kleurendia's.
Nico Jesse fietste rond door de stad en fotografeerde alles wat voor zijn lens kwam. Hij gebruikte daarbij soms tegelijkertijd twee camera’s en een telelens. Jesse fotografeerde straatgezichten, gebouwen én wat er zich op straat afspeelde: de ijsverkoper, de orgelman, schaatspret, de glazenwasser en natuurlijk de bloemenmarkt op het Janskerkhof. Maar ook Duitse militairen. Wat opvalt is het vrijwel geheel ontbreken van auto's, afgezien van een verdwaalde auto of autobus.

 

 

Nico Jesse als fotograaf

Nico Jesse was naast fotograaf ook arts. De zwart-wit foto’s gaan vooral over de binnenstad, terwijl veel kleurendia's elders in de stad gemaakt zijn, bijvoorbeeld in Zuilen, Oog in Al, Wilhelminapark en langs de Vaartsche Rijn. Jesse zou in de jaren 1950 internationaal doorbreken als fotograaf, vooral door zijn fotoboek Vrouwen van Parijs waarmee hij opviel door zijn onconventionele manier van fotograferen. In zijn foto's komt zijn belangstelling voor de mens altijd sterk tot uitdrukking, een benadering die ook in veel van zijn oorlogsfoto's in het begin van zijn carrière al te zien is. Indringend zijn de beelden van Nico Jesse uit 1942 waarop de maatregelen tegen de joden zichtbaar worden, zoals het bordje dat boven het Rosarium in Oost kwam met ‘voor Joden verboden', een al vanaf september 1941 ingevoerde maatregel.

 

Auteursrechten foto’s

De auteursrechten van Jesse berusten bij het Nationaal Fotomuseum in Rotterdam, die het fotografisch oeuvre van Jesse, meer dan honderdduizend negatieven, beheert.